του Γεώργιου Κούσουλα
Κριτική στην νεοελληνική εθνική ιδεολογία.
«Ένα κράτος αρχίζει να αυτοαποκαλείται πατρίδα όταν ετοιμάζεται να διαπράξει φόνους», Φρήτριχ Ντύρενματ, Ελβετός θεατρικός συγγραφέας.
Η εργασία αφορά την ανάδειξη του κοινωνικού | πολιτικού | χωρικού | χρονικού πλαισίου που μπήκαν τα θεμέλια της κατασκευής της ελληνικής εθνικής ταυτότητας και της έννοιας του έθνους | κράτους. Πιο συγκεκριμένα, επικεντρώνεται στην εξέταση των τριών κύριων εθνοσυνελεύσεων και των αποφάσεων που εξέδωσαν και προσπαθεί να παρουσιάσει τις αρχές πάνω στις οποίες δομήθηκε το σύγχρονο νεοελληνικό κράτος: A’ εθνοσυνέλευση επιδαύρου 21/12/1821-15/01/1822 | Β’ εθνοσυνέλευση άστρους 29/03/1823-30/04/1823 | Γ’ εθνοσυνέλευση τροιζήνας 19/03/1827-05/05/1827.
Μελετώντας καμία τόσο τις διαδικασίες των διαφόρων εθνοσυνελεύσεων όσο και των αποφάσεων τους καταλαβαίνει τις αρχές και την ιδεολογία πάνω στην οποία στηρίχτηκε το νεοσύστατο νεοελληνικό κράτος. Η ιδεολογία της εθνικής κυριαρχία γίνεται η κυρίαρχη ιδεολογία που στηρίζεται στον πατριωτισμό. Ο διαφωτισμός είναι αυτός που δημιουργεί την αναγκαίες και ικανές υλικές συνθήκες μέσω του ορθολογισμού και του αφηγήματος της κοινωνικής προόδου για την ανάδυση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Άμεση και ζωτικής σημασίας είναι επίσης και η ανάγκη ύπαρξης ενός ενιαίου δικαίου. Μιας δικαιοσύνης. Ενός κατοχυρωμένου νομικά και θεσμικά συνολικού Δικαίου που περι-ορίζει την ανθρώπινη και όχι μόνο δραστηριότητα και κατοχυρώνει | νομιμοποιεί ένα κράτος αστικού δικαίου. Οι παραπάνω πληροφορίες αποτελούν μόνο κάποιες πολύ γενικές επισημάνσεις μια μεγαλύτερης έρευνας, που όμως σε καμία περίπτωση δεν προλαβαίνει να γίνει γνωσιολογική, και χρησιμοποιούνται ως υπόβαθρο-πληροφορία σε στρώσεις του παλίμψηστου που παρήχθη.
Το κράτος, φαντάζει απροσπέλαστο και άτρωτο και παρουσιάζεται ως υπερβατικό, αέναο, απόξενο και μυστικιστικό. Παρουσιάζεται ως θεόσταλτο και εγγενές τμήμα της κοινωνικής ζωής. Οργανώνει όπως ήδη ειπώθηκε το εθνικό και κοινωνικό συμφέρων στη βάση της τυφλής και ίσης δικαιοσύνης, της μυθολογικής Θέμιδος, της Justitia, που μιλάει για ισότητα ίσων, προάγοντας στην ουσία την ανισότητα άνισων, καθώς είναι μάλλον τυφλή και ως προς την έννοια της συμπληρωματικότητας των οργανικών κοινωνιών, που οδηγούσε σε μια ισότητα άνισων. Είναι εκεί για να εξουσιάζει, να αναδύει νέες ιεραρχίες και κυριαρχίες, να καταστέλλει και να συγκαλύπτει της κοινωνικές αντιθέσεις πάνω στις οποίες έχει δομηθεί.
Το έθνος, δεν αποτελεί από μόνο του αντικειμενική υπόσταση, ούτε η ιστορία είναι η ιστορία της πάλης των φυλών για συντήρηση και δικαιοσύνη του αρχέγονου ακηλίδωτου αίματος. Τα κλαν έχουν την δική τους ιστορία. Τοποθετούνται σε συγκεκριμένη κοινωνικόχρονική περίοδο. Ο εκφυλισμός της έννοιας και των αξιών τους, όπως της συμπληρωματικότητα και του αμείωτου ελάχιστου, έρχεται να συγκροτήσει έναν εθνικισμό που θα συγκρατήσει τα έθνη και όχι το αντίστροφο. Αποτελεί ένα ιδεολογικό πυκνωτή που βασίζεται πάνω στην κατασκευασμένη συλλογική μνήμη που δομείται από όλα τα παραπάνω.
Οι εθνοσυνελεύσεις, μέσω των ψηφισμάτων τους, έθεσαν τις βάσεις του νεοσύστατου κράτους. Τα βασικά στοιχεία που απασχολούν αυτή την έρευνα και αποτυπώνονται και στο παλίμψηστο, είναι η προσωπική μου θέση πάνω στην έννοιες κράτος | έθνος, οι αποφάσεις και οι τόποι των εθνοσυνελεύσεων, η ιδεολογία πάνω στην οποία βασίστηκαν αλλά και εξέφρασαν αυτές οι αποφάσεις και οι υλικές προϋποθέσεις που δημιούργησαν για την άνοδο ενός κεφαλαιοκρατικού συστήματος παραγωγής και της νεωτερικότητας. Όλα αυτά, παρουσιάζονται ως κομμάτια ενός συμπληρωματικού και πολύπλοκου δικτύου και μιας οδού μονής πορείας. Παράλληλα εμφανής και κυρίαρχη είναι η ανάγκη να εκφραστούν διάφορα στοιχεία που αποδομούν την συνείδηση και μνήμη που έχει αναπαράγει η εθνική εκπαίδευση. Πρέπει να τονιστεί ότι οι εθνοσυνελεύσεις έλαβαν χώρο σε ένα εξαιρετικά πολωμένο και δυναμικό κοινωνικοιστορικό πεδίο, που κανένας σύγχρονος δεν θα έπρεπε να γίνεται τιμητής του. Οι εθνοσυνελεύσεις λοιπόν, κατοχύρωσαν συνταγματικά μια ισονομία ανεξαρτήτως τάξης και κοινωνικού στρώματος και βασίστηκαν πάνω στην ιδεολογία του φυλετικά αδιάσπαστου γένους, σε μια προσπάθεια σύνδεσης της νεωτερικότητας και του σήμερα με τα αρχαία χρόνια. Επιχείρησαν και κατάφεραν λοιπόν μια εθνική ομογενοποίηση πάνω σε τέσσερεις βασικούς άξονες: ομόαιμον | ομόγλωσσον | ομότροπον | ομόθρησκον, αδιαφορώντας για την πολύπλοκη πολιτισμική πραγματικότητα της εποχής που περιελάβανε πληθώρα φύλλων που δεν μιλούσε ελληνικά και δεν είχε ελληνική συνείδηση (βλάχοι, αρβανίτες, μακεδόνες, εβραίοι τσιγγάνοι και άλλοι ενσωματώνονται με βία και καταπίεση). Έτσι, διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι η συγκρότηση της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας βασίζεται πάνω στον αντισημιτισμό, τον αντιμουσουλμανισμό και τον αντιτσιγκανισμό (σφαγή τριπολιτσάς, αντισημιτικό Πογκρόμ κέρκυρας 1891, αναγκαστική αφομοίωση εβραϊκού πληθυσμού μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης το 1912, συνεργασία ελληνικών αρχών και μεγάλου μέρους του πληθυσμού με τις ναζιστικές αρχές κατοχής). Παράλληλα, η τεράστια προσπάθεια των εθνοσυνελεύσεων για αναγνώριση της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας, δεν ήρθε ποτέ από το εσωτερικό και ούτε από την την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου ανάμεσα στην Αγγλία, την Γαλλία και τη Ρωσία το 1830. Ήδη από το 1823 ελληνική επαναστατική κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Μαυροκορδάτου, αντιλήφθηκε σωστά τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της Ιερής Συµµαχίας, τη διαφοροποίηση της βρετανικής πολιτικής επί Κάννιγκ, και μπόρεσε έτσι, ήδη το 1824 να συνάψει το πρώτο εξωτερικό δάνειο του ελληνικού κράτους, για τη χρηματοδότηση της εξελισσόμενης Επανάστασης. Πέρα από την οικονομική διάσταση των δανείων, σε διεθνοπολιτικό επίπεδο επρόκειτο για ντε φάκτο αναγνώριση της ελληνικής Κυβέρνησης, ως κυβέρνησης ανεξάρτητου κράτους και είναι χαρακτηριστική και δηλωτική του τρόπου με τον οποίο δημιουργούνται και αναγνωρίζονται τα κράτη στα πλαίσια της κεφαλαιοκρατίας.
Όλα αυτά, και πολλά άλλα ενδιάμεσα στοιχεία, προσπαθούν να καταγραφούν στα παλίμψηστα που θα προδοθούν. Προσωπικά αντιλαμβάνομαι το παλίμψηστο ως ένα πυκνωτή ιστορικών συνθηκών, ιδεολογιών και θέσεων. Για εμένα είναι ένα μέσο ανάδειξης αντιφάσεων. Ένα μέσο παράλληλης αποεδαφοποίησης και σύνθεσης σεναρίων και ανάλυσης της σύνθετης κοινωνικοιστορικής πολυπλοκότητας μέσα από μία προσωπική και υποκειμενική ματιά σε συγχρονία με το Είμαι και στον τόπο του Εγώ. Αυτής του δημιουργού του. Το παλίμψηστο για να είναι επαναστατικό, πρέπει να προκαλεί, να οξύνει τις αντιφάσεις και την πόλωση, να είναι συγκρουσιακό και να επεξεργάζεται τα απόλυτα όρια, ως την αντικειμενική πραγματικότητα.
Για διαφορετικούς λόγους, ευχαριστώ την Δ. Μερμίγκη, την Ε. Τσακίρη, την Μ. Μάρκου, τον Κ. Μωραΐτη, τους becoming minority και τον Φίλιππο.
Places and politics: the places of national assemblies and governments
by George Kousoulas
Critic on the neo-greek national ideology
“A state begins to call itself a homeland when it prepares to commit murders,” said Friedrich Durrenmatt, Swiss playwright.
The research concerns about the highlighting of the social| political | spatial | time framework in which the foundations of the Greek national identity and the concept of the nation and state were constructed. More specifically, it focuses on the examination of the three main national assemblies and the decisions they issued and tries to present the principles on which the modern Greek state was built: A ‘National Assembly of Epidaurus 21/12 / 1821-15 / 01/1822 | 2nd National Assembly of Stars 29/03 / 1823-30 / 04/1823 | Third National Assembly of Troizina 19/03 / 1827-05 / 05/1827.
By studying both the processes of the various national assemblies and their decisions, someone understands the principles and ideology on which the newly formed neo-greek state was based. The ideology of national sovereignty becomes the dominant ideology based on patriotism. The enlightenment is what creates the necessary and capable material conditions through rationalization and the narrative of social progress for the emergence of the capitalist mode of production. The need for a single law is also urgent and vital. A justice. A legally and institutionally enshrined universal Law that restricts human, and not only, activity and guarantees | legitimizes a civil law state. The above information are just some very general indications of a larger research, which in no way manages to become epistemological, and are used as background information in layers of the palimpsest that was produced.
The state, seems inaccessible and invulnerable and is presented as transcendental, eternal, alien and mystical. It is presented as a godsend and an inherent part of social life. It organizes, as has already been said, the national and social interests on the basis of blind and equal justice, of the mythological Themis, of Justitia, which expresses an equality of equals but promotes an inequality of unequal, as it is rather blind to the complementarity of organic societies, which was leading to an unequal equality. It is there to rule, to emerge new hierarchies and dominions, to suppress and conceal the social contradictions on which it is built.
The nation is not by itself an objective being, nor is history the history of the tribal struggle for the preservation and justice of the primordial unblemished blood. Clans have their own history. They are placed in a specific socio-temporal period. The degeneration of their concept and values, such as complementarity and the undiminished minimum, comes to form a nationalism that will build the nations and not the other way around. It is an ideological capacitor based on the constructed collective memory built from all of the above.
The National Assemblies, through their resolutions, laid the foundations of the newly formed state. The basic elements that occupy this research and are reflected in the palimpsest, is my personal position on the concepts of state | nation, the decisions and the places of the national assemblies but also the ideology on which these decisions were based and expressed. All of these are presented as parts of a complementary and complex network and a one-way street. At the same time, the need to express various elements that deconstruct the consciousness and memory that national education has reproduced is obvious and dominant. In addition to what has been said, the national assemblies, which took place in an extremely polarized and dynamic socio-historical field, which no modern should be honored, reproduced some other ideologies on which the modern nationalist narrative of the state was based and created the material for the emergence of the capitalist system and modernity. Some more details will be mentioned before this presentation closes. The national assemblies therefore enshrined an equality of equality regardless of class and social stratum and were based on the ideology of the racially inseparable race, in an effort to connect modernity and nowadays with the ancient years. They therefore attempted and succeeded in a national homogenization on four main axes: homogeneous | homologous | same way | co-religious, indifferent to the complex cultural reality of the time which included a plethora of non-Greek-speaking and non-Greek-conscious figures (Vlachs, Arvanites, Macedonians, Jewish Romani and others, incorporated by force and oppression). Thus, it is clear that the formation of Greek national ideology is based on anti-Semitism and anti-Muslimism (massacre of Tripoli, anti-Semitic Pogrom of Corfu in 1891, forced assimilation of the Jewish population after the occupation of Thessaloniki in 1912, cooperation of Greek authorities with Nazis occupation authorities). At the same time, the enormous effort of the national assemblies to recognize the national sovereignty of Greece never came from within, nor from the signing of the London Protocol between England, France and Russia in 1830. As early as 1823, the Greek revolutionary government led by Mavrokordatos correctly understood the contradictions within the Holy Alliance and the diversification of British policy under Kanning, and thus, as early as 1824, was able to conclude the first foreign loan of the Greek state, for financing the evolving Revolution. Apart from the economic dimension of the loans, at the international political level it was a de facto recognition of the Greek government as an independent state government and it is characteristic and expressive of the way in which states are created and recognized within the framework of capitalism.
All this, and many other intermediate elements, try to be recorded in the palimpsests that will be betrayed. I personally perceive palimpsest as a capacitor of historical conditions, ideologies and positions. For me, it is a means of highlighting contradictions. A means of parallel demobilization and composition of scenarios and analysis of the complex socio-historical complexity through a personal and subjective look at a time with the I am and in the place of the Ego. That of its creator. The palimpsest, in order to be revolutionary, must provoke, sharpen contradictions and polarization, be confrontational and process the absolute limits, as the objective reality.
For different reasons, I thank D. Mermigki, E. Tsakiri, M. Markou, K.Moraitis, the “becoming minority” editorial team and Filippos.
Γιώργος Κούσουλας
Είμαι ο Γιώργος Κούσουλας, τελειόφοιτος φοιτητής της Αρχιτεκτονικής του Ε.Μ.Π. και National Contact της ελληνικής αποστολής στο European Architect Student Assembly. Έχω συμμετάσχει σε διάφορα συνέδρια και εργαστήρια στον Ευρωπαϊκό χώρο και οι θεωρητικές μου αναζητήσεις επικεντρώνονται γύρω από τις έννοιες της κοινωνικής οικολογίας, της γνωσιολογίας, της αυτονομίας και της κριτικής της ιδεολογίας.
George Kousoulas
I am George Kousoulas, a graduand student of Architecture at NTUA. and National Contact of the Greek team to the European Architect Student Assembly. I have participated in various conferences and workshops in Europe and my theoretical research focuses on the concepts of social ecology, epistemology, autonomy and critic of ideology.